Inwestowanie w obrazy to zdobywająca coraz większą popularność lokata kapitału. Na dużym topie są przede wszystkim młodzi, obiecujący artyści z całej Polski. To właśnie ich prace mogą szybko zyskać na wartości, dlatego są łakomym kąskiem wśród bardzo wielu kolekcjonerów sztuki. Co warto zaznaczyć, inwestowanie w obrazy nie jest przeznaczone tylko dla najbogatszych. Teoretycznie może robić to każdy, jednak jest kilka zasad, których warto przestrzegać. Inwestowanie w sztukę – czym się kierować?
Inwestowanie w sztukę – jak wygląda polski rynek sztuki?
Obroty na aukcjach sztuki w poprzednim roku wyniosły aż 634 mln zł, podczas gdy w 2020 roku było to zaledwie 380 mln zł. Oznacza to gigantyczny wzrost aż o 66 procent. Tendencję wzrostową widać właściwie we wszystkich wskaźnikach. W minionym roku odbyło się 578 aukcji – często zdarzało się nawet, że odbywały się dwie aukcje w jeden dzień. W 2020 roku odbyło się 467 licytacji, podczas gdy na początku tysiąclecia – w ramach ciekawostki – było ich zaledwie 55. W minionym roku wylicytowano 28,7 tys. obiektów, podczas gdy w 2020 roku było to 21,9 tys. obiektów. W 2021 roku najwyższa kwota uzyskana na jednej aukcji wyniosła 43 mln zł. Miało miejsce w domu aukcyjnym Polswiss Art.
Najwyższa cena uzyskana za sprzedaż jednego dzieła sztuki wyniosła 13,6 mln zł. Za tę kwotę, w grudniu na aukcji w domu aukcyjnym Polswiss Art została sprzedana kompozycja Magdaleny Abakanowicz. W minionym roku cena sprzedaży pojedynczego dzieła przekroczyła 10 mln zł aż trzykrotnie.
Inwestowanie w sztukę – ceny obrazów stale rosną
Największe zainteresowanie wśród miłośników inwestowania w sztukę wzbudza ranking TOP 1000. Jest to zestawienie najdrożej sprzedanych dzieł sztuki na aukcjach od 1989 roku. W 2021 roku do tego prestiżowego rankingu trafiło aż 318 nowych, rekordowo sprzedanych dzieł. To imponujący wzrost, ponieważ jedna trzecia notowań w rankingu uległa zmianie. Te liczby obrazują ogromną dynamikę rynku dzieł sztuki. W czasie, gdy wiele branż doświadczało kryzysu spowodowanego pandemią, rynek sztuki przeżył gwałtowny wzrost.
Wysoka dynamika rozwoju rynku jest potwierdzona przez wyniki poszczególnych domów aukcyjnych. Na przykład, Sopocki Dom Aukcyjny odnotował najwyższy wzrost obrotów rok do roku, zwiększając je o około 158 proc. Natomiast Agra-Art zanotowała wzrost obrotów o około 100 proc. To zdecydowanie dobry moment, żeby lokować swój kapitał w dzieła sztuki i przekonuje się o tym stale rosnąca rzesza klientów domów aukcyjnych.
Inwestowanie w sztukę – co powinien wiedzieć inwestor?
Dynamikę rynku sztuki kształtują nie tylko czynniki ekonomiczne, ale także kulturowe, psychologiczne i emocjonalne. Część inwestorów zapomniała o tym w czasie lockdownu, który w wielu wyzwolił potrzebę poszukiwania nowych bodźców i dreszczyku emocji. Pamiętaj, że inwestorzy doceniają estetykę dzieł sztuki, ale kupują je również dla prestiżu. W związku z tym, przyszła wartość konsumpcji sztuki jest związana z ewolucją mody zarówno wśród inwestorów, jak i społeczeństwa jako całości. Jest to zatem bardziej złożone zagadnienie, a wielu czynników wpływających na rozwój lub spadek rynku sztuki nie jesteśmy w stanie przewidzieć.
Warto podkreślić, że dobry inwestor cechuje się odwagą i cierpliwością, niezależnie od zmieniających się nastrojów społecznych i sytuacji gospodarczej. Trzeba mieć świadomość, że duży zysk z inwestycji w sztukę nie przychodzi od razu. Zakup dzieła sztuki to często inwestycja długoterminowa, której efekty mogą być widoczne dopiero po pięciu lub nawet dziesięciu latach. Niemożliwe jest omówienie wszystkich aspektów, które pomogłyby początkującym inwestorom. Profesjonaliści w tej branży posiadają wieloletnie doświadczenie, mają styczność z dziełami sztuki i przeżyli wiele udanych, ale także nieudanych transakcji. Na początku swojej przygody z inwestowaniem w sztukę warto zdawać sobie z tego sprawę.
Inwestowanie w sztukę – dobór właściwego segmentu
Zanim rozpoczniemy inwestowanie w sztukę, powinniśmy przemyśleć wybór segmentu inwestycji. Należy również sprawdzić, jak zasobnym portfelem dysponujemy. Należy wziąć pod uwagę nie tylko cenę, ale także aspekty związane z przechowywaniem i konserwacją dzieła. Powinniśmy również zastanowić się, w jakim celu chcemy je nabyć (element dekoracyjny, element wizerunku..?), czy preferujemy dzieła polskie czy zagraniczne, czy to sztuka młoda, powojenna czy klasyka, a może nowoczesna.
Przy wyborze kryteriów powinniśmy wziąć pod uwagę nie tylko nasze możliwości finansowe i gust, ale także pozycję i dorobek artysty. Wiek nie powinien być jedynym decydującym czynnikiem, chociaż czasami okoliczności takie jak śmierć dojrzałego artysty czy zakończenie kariery młodego autora mogą wpływać na cenę jego prac.
Artystów i tworzonych przez nich dóbr kulturowych oraz wartości intelektualnej nie da się zawrzeć w ramach. Nie da się też przypisać punktacji, która klasyfikowałaby ich na określonej pozycji w ogólnym rankingu, mającym wpływ na cenę dzieła. To rynek unikalnych dóbr, trudnych do skategoryzowania, a ceny zależą od wielu czynników. Jeśli naszym celem są prace artystów najwyższej klasy, musimy jednak być gotowi na kwoty sięgające kilkudziesięciu tysięcy złotych. Możemy jednak rozpocząć inwestowanie od niższych kwot i mniejszych prac artystów mniej znanych, często zapomnianych, ale równie utalentowanych. Istnieje wiele sposobów na odkrywanie interesujących prac – na pewno dobrym pomysłem będzie przeczesywanie mediów społecznościowych i Internetu.
Inwestowanie w sztukę – edukacja
Rynek sztuki to nie tylko inwestycja finansowa, ale również inwestycja czasu. Jeśli nie mamy wiedzy na temat rynku i historii sztuki, powinniśmy poświęcić czas na naukę. Nawet jeśli korzystamy z pomocy eksperta, nie powinniśmy zaniechać edukacji. Dzięki zdobytej wiedzy będziemy w stanie ocenić rady doradców, uniknąć oszustw i bardziej pewnie poruszać się na rynku sztuki. To pozwoli nam osiągnąć niezależność i podejmować świadome decyzje w przyszłości.
Na samym początku warto zapoznać się z publikacjami dotyczącymi polskiej sztuki, aby zdobyć podstawową wiedzę o artystach kształtujących rodzimą scenę artystyczną. Należy też rozważyć uczestnictwo w kursach doszkalających. Rozpoznanie dobrych dzieł wymaga doświadczenia, które rozwija się z czasem, a inwestycja w własny rozwój i gruntowną wiedzę zdecydowanie przyniesie efekty w przyszłości. Obserwujmy rynek, artystów, bądźmy na bieżąco i śledźmy sprzedaże w renomowanych galeriach i domach aukcyjnych. Korzystajmy również z rzetelnych źródeł informacji.
Inwestowanie w sztukę – zarządzanie ryzykiem
Rynek sztuki jest pełen ryzyka, dlatego trzeba być uważnym. Istnieje na przykład niebezpieczeństwo zakupu fałszywego dzieła, dlatego zawsze pytajmy o certyfikat autentyczności. Wybór artystów to również ryzyko. Czy inwestować w młodych, ale nieprzewidywalnych twórców, czy też w dojrzałych artystów o ugruntowanej pozycji.
Rynek sztuki oferuje wiele potencjalnych szans i zagrożeń i nie można przewidzieć stopnia zwrotu z inwestycji. Niektóre inwestycje mogą nie przynieść oczekiwanego zysku, ale nie warto rezygnować po pierwszej nieudanej próbie. Po dziesięciu latach zysk może wynieść od kilku do kilkuset procent początkowej wartości, jednak to zależy od artystycznego statusu naszej inwestycji. Ważne jest jednak zrozumienie, że jednym z zagrożeń może być sam inwestor – jego uprzedzenia, błędne przekonania, a także emocjonalne i nieprzemyślane zakupy dzieł. Początkujący inwestorzy mogą popełnić błędy, ale ważne jest, aby wyciągnąć z nich naukę i minimalizować straty w przyszłości.
Rynek sztuki wymaga czasu, zaangażowania i konsekwencji. Nie ma jednoznacznych reguł, ale zrozumienie jego działania pozwoli zminimalizować ryzyko. Wiedząc o różnych czynnikach wpływających na cenę dzieł sztuki, takich jak czynniki ekonomiczne, kulturowe, trendy, a także sytuacja na świecie oraz sam artysta, jego charyzma, technika i czas powstania dzieła, dochodzimy do wniosku, że jest to specyficzny i kapryśny rynek, który trzeba uważnie obserwować.
Ważne jest również przełamanie własnych uprzedzeń. Jeśli posiadamy podstawową wiedzę na temat historii i rynku sztuki, warto zastanowić się, którym sektorem sztuki jesteśmy zainteresowani. Czy będzie to rzeźba, malarstwo czy rzemiosło artystyczne. Po odpowiedzi na te pytania, możemy poznać rynek od środka, opracować strategię i rozpocząć inwestowanie w sztukę.
Inwestowanie w sztukę – korzystanie z eksperckiej wiedzy
Na rynku sztuki obowiązują specyficzne zasady, które dla osób niezorientowanych mogą być trudne do zrozumienia. Dlatego warto skorzystać z pomocy niezależnego eksperta, który doradzi nam przy zakupie dzieła sztuki, pomoże określić nasze oczekiwania oraz opracować strategię kolekcjonowania i selekcji prac pod kątem wartości i autentyczności. Szczególnie dla początkującego kolekcjonera, temat ten może być przytłaczający.
Ważne jest również ustalenie długofalowego planu inwestycyjnego, czyli określenie na ile lat zamierzamy inwestować i w jakich interwałach czasowych. Musimy także zastanowić się nad naszym tolerowalnym poziomem ryzyka i naszym podejściem do niego. Doradztwo eksperta może okazać się niezwykle pomocne dla początkującego inwestora w tej dziedzinie. Jeśli nie planujemy korzystać z jego pomocy na dłuższą metę, warto rozważyć współpracę przynajmniej na początku – wtedy, kiedy jest najtrudniej. Mając niewielkie doświadczenie w tym sektorze, pamiętajmy, że obietnice eksperta o kilkunastoprocentowym zysku z inwestycji w ciągu roku mogą okazać się mylne. Początkujący inwestor powinien być czujny i nie ulegać takim hasłom, skupiając się na rzetelnych i twardych danych.
Dowiedz się więcej:
